NOT the Majority Opinion

Υπέπεσε στην αντίληψή μου η επιστολή επιστημόνων για την οποία συλλέγονται υπογραφές, για την κατάσταση στα ελληνικά πανεπιστήμια. Θεωρώ πολύ σημαντικό ότι ένα τόσο μεγάλος αριθμός επιστημόνων, οι περισσότεροι από τους οποίους εργάζονται στο εξωτερικό, εκφράζει την αγωνία του για την κατάσταση στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Η παρατήρηση αυτή οδηγεί στο πρώτο σχόλιο: Το ότι οι περισσότεροι από τους υπογράφοντες εργάζονται στο εξωτερικό εξηγεί και την ευρύτητα των προβληματισμών. Είναι φανερό ότι οι εμπειρίες στο εξωτερικό έχουν οδηγήσει σε κρίσιμες επισημάνσεις για τις αδυναμίες των ελληνικών πανεπιστημίων.

Και ένα ερώτημα: Στα ελληνικά πανεπιστήμια ζουν και εργάζονται πολλοί καθηγητές που είχαν εργαστεί προηγουμένως στο εξωτερικό (ή τουλάχιστον σπούδασαν στο εξωτερικό). Γιατί αυτοί δεν εκφράζουν τις αγωνίες τους για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Εχουν αποδεχθεί την «ελληνική πραγματικότητα»; Θέλουν να δουν κάποια αλλαγή αλλά έχουν απογοητευθεί; Θα ήταν χρήσιμο να υπήρχαν κάποιες αντιδράσεις.

Εχοντας συμμετάσχει στην διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής της χώρας ως ΓΓ του Υπουργείου Παιδείας (στις δύο θητείες του Γ. Παναδρέου ως Υπουργού), έχω διαπιστώσει τις δυσκολίες της σε βάθος αναθεώρησης της εκπαιδευτικής πολιτικής, κυρίως λόγω των παγιωμένων ισορροπιών αλλά και του ισχυρισμού περί «ελληνικής πραγματικότητας».

Και μια πρόταση: Πως μπορούν να αξιοποιηθούν καλύτερα οι πολλοί έλληνες επιστήμονες που διακρίνονται στο εξωτερικό; Στο παρελθόν έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για επαναπατρισμό τους χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Κατά την γνώμη μου αυτό οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους. Δύσκολα κάποιος επιτυχημένος επιστήμονας του εξωτερικού εγκαταλείπει μια θέση για να γυρίσει στην Ελλάδα με πολύ μικρότερο μισθό και εργασιακές συνθήκες υποβαθμισμένες. Επίσης, το ελληνικό πανεπιστήμιο δημιουργεί πολλές δυσκολίες σε όσους ενδιαφέρονται να δοκιμάσουν. Και είναι φυσικό κάποιος να είναι διστακτικός να μπει σε μια διαδικασία εκλογής στο αξιοκρατικό της οποίας δεν έχει εμπιστοσύνη με κίνδυνο να τραυματισθεί η επιστημονική του αξιοπρέπεια.

Μια λύση θα ήταν να δώσει το ελληνικό κράτος να κίνητρα στα ελληνικά πανεπιστήμια να δημιουργήσουν συνθήκες συχνών (σε μόνιμη ή προσωρινή βάση) επισκέψεων από ελληνες καθηγητές του εξωτερικού. Κάτι τέτοιο θα ωφελήσει και το ελληνικό πανεπιστήμιο αλλά και τους έλληνες φοιτητές που θα έχουν την δυνατότητα συνεργασίας με καταξιωμένουν επιστήμονες με δραστηριότητες στο εξωτερικό που, ενδεχομένως, ανοίξουν και για τους ίδιους νέους ορίζοντες. Οι ίδιοι οι επιστήμονες θα έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν εμπειρίες από την Ελλάδα, να δουν αν μπορούν να προσαρμοσθούν στην κατάσταση και να αποφασίσουν αν θα τους ενδιέφερε μια μόνιμη επιστροφή. (Μια τέτοια πρόταση έχει κάνει ο Γ. Παπανδρέου (π.χ., δες ομιλία του στο Ιντερκοντινένταλ (20/2/05 http://www.stat-athens.aueb.gr/~jpan/Papandreou-Intercontinental-20fe04.pdf).

Στα καθαρώς ακαδημαϊκά: Συμφωνώ απόλυτα με την πρόταση της επιστολής οι επιτροπές αξιολόγησης να προέρχονται από το εξωτερικό. Ως πρόεδρος του Τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Παν. Αθηνών, το εφάρμοσα το 2001. (Τα σχετικά αυτής της αξιολόγησης είναι διαθέσιμα στο web (http://www.aueb.gr/statistical-institute/external-evaluation_en.html στα αγγλικά και http://www.aueb.gr/statistical-institute/external-evaluation_gr.html στα ελληνικά).