Πόρισμα της συγκροτηθείσας ομάδας εργασίας υπό τον Πρόεδρο του Π.Ι. κύριο Σωτήρη Γκλαβά, σχετικά με την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών Λυκείου και τον τρόπο πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ι. Ισχύον σύστημα αξιολόγησης της επίδοσης των μαθητών Λυκείου και τρόπος πρόσβα­σης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

         Η αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών στο Γενικό Λύκειο (ΓΕΛ) θεωρείται αναπό­σπαστο μέρος της διδακτικής διαδικασίας και έχει ως στόχο να προσδιορίσει τον βαθμό επίτευξης των διδακτικών στόχων των μαθημάτων και του προγράμμα­τος σπουδών. Καταβάλλεται προσπάθεια εφαρμογής ποικίλων μορφών και τεχνικών αξιολόγησης, ώστε να επιτυγχάνεται έγκυρη, αξιόπιστη, αντικειμενική και αδιάβλητη αποτίμηση των γνώσεων, της κριτικής ικανότητας και των δεξιο­τήτων των μαθητών, με τελικό σκοπό την αυτογνωσία τους, την πλήρη πληροφόρηση των ίδιων και των κηδεμόνων τους για την πορεία της μάθησής τους, την εξαγωγή συμπερασμάτων από τον εκπαιδευτικό για τα αποτελέσματα του έργου του και την ανατροφοδό­τηση της διδακτικής πράξης.

        Η αξιολόγηση όμως συνδέεται άμεσα με το σύστημα πρόσβασης των αποφοίτων του Λυκείου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, η οποία ισχύει εδώ και σαράντα πέντε περίπου χρόνια και γίνεται με το σύστημα των Πανελλαδικών εξετάσεων - διαγωνισμών. Μέσω αυτών ένας προκαθορισμένος από το ΥΠΕΠΘ αριθμός μαθητών («numerus clausus»), ανάλογα με τη βαθμολογία -η οποία καθορίζεται με τον ισχύοντα κάθε φορά τρόπο εισαγωγής- επιτυγχάνει σ’ αυτές και εγγράφεται σε κάποια σχολή.

        Σύμφωνα με τον Ν.2525/97 οι μαθητές στην Α΄ Λυκείου διδάσκονται μα­θήματα Γενικής Παιδείας και Επιλογής. Στη Β΄ και Γ΄ τάξη τα μαθήματα διακρί­νονται σε Γενικής Παιδείας, Επιλογής και Κατεύθυνσης. Από το σχολ. έτος 1998- 1999 λειτουργούν στη Β΄ τάξη και από το 1999-2000 στη Γ΄ τάξη τρεις κατευθύνσεις: Θε­ωρητική, Θετική, Τεχνολογική. Τα μαθήματα και στις τρεις τάξεις εξετάζονται γραπτώς (εκτός από την Αισθητική Αγωγή, τον ΣΕΠ, τη Φυσική Αγωγή και τους Υπολογιστές- Πολυμέσα). 

        Από το σχολ. έτος 1998-1999 έως και το 2003-2004  οι μαθητές της Β΄ Λυ­κείου εξετάζονταν γραπτώς σε εθνικό επίπεδο. Με το Ν. 3255/2004, από το σχολ. έτος 2005-2006 σε εθνικό επίπεδο εξετάζονται γραπτώς μόνο οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου σε έξι (6) μαθήματα Κατεύθυνσης και Γενικής Παιδείας, ενώ οι μαθητές της Β΄ Λυκείου εξετάζονται σε επίπεδο σχολικής μονάδας, όπως και της Α΄ Λυκείου. Όλα τα μαθήματα της Γ΄ Λυκείου, τα οποία εξετάζονται γραπτώς είτε σε επίπεδο σχολικής μονάδας είτε σε εθνικό επίπεδο, είναι ισοδύναμα και μετέχουν ισότιμα στη διαμόρφωση του Γενικού Μέσου Όρου του «Απολυτηρίου». Ωστόσο, για την πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση λαμβάνονται υπ’ όψη μόνο τα μαθήματα που εξετάζονται γραπτώς σε εθνικό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό, στους αποφοίτους του Γενικού Λυκείου, εκτός από το «Απολυτήριο», χορηγείται και σχετική «Βεβαίωση» η οποία παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης του υποψηφίου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (Ευρυδίκη, 2006/07)[1]. Στη Βεβαίωση αυτή αναγράφεται ο Γενικός Βαθμός Πρόσβασης ο οποίος διαμορφώνεται από την επίδοση των μαθητών σε έξι (6) μαθήματα Γενικής Παιδείας και Κατευθύνσεων. Τα μαθήματα αυτά εξετάζο­νται γραπτώς σε εθνικό επίπεδο. (Ο τελικός μέσος όρος για καθένα από τα μαθήματα αυτά διαμορφώνεται από την προφορική βαθμολογία κατά 30% και τη γραπτή κατά 70%)[2].

        Βασικά χαρακτηριστικά του ισχύοντος μέχρι σήμερα συστήματος, με τους περιορισμούς του Ν. 3404/2005, είναι: α) η δημιουργία πέντε επι­στημονικών πεδίων στα οποία αναλογούν και οι τρεις κατευθύνσεις β) οι συντελεστές αυξημένης βαρύτητας που αντιστοιχούν σε δύο μαθήματα κατεύθυνσης (1,3 για το 1ο μάθημα και 0,7 για το 2ο) γ) η εκατοντάβαθμη κλίμακα βαθμολόγησης (0-100), δ) τα ειδικά μαθήματα και ε) η επιλογή των Σχολών ή Τμημάτων ΑΕΙ ή ΤΕΙ, μετά την έκδοση των τελικών βαθμών των έξι μαθημάτων.

        Οι κάτοχοι της «Βεβαίωσης» μπορούν να δηλώνουν κατά σειρά προτεραιότητας τις προτιμήσεις τους για Σχολές και Τμήματα των ΑΕΙ ή ΤΕΙ που επιθυμούν να εισαχθούν και τα οποία μπορεί να ανήκουν σε δύο, κατ’ ανώτατο όριο, «επιστημονικά πεδία». Προϋπόθεση συμμετοχής των υποψηφίων στη διαδικασία επιλογής για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ορίζεται η επίτευξη από τους υποψήφιους Γενικού Βαθμού Πρόσβασης τουλάχιστον ίσου με το μισό του μέγιστου δυνατού αριθμού μορίων για κάθε Σχολή ή Τμήμα (βάση του 10) (ΦΕΚ. 391/30-3-2006). Η επιτυχία των υποψηφίων και η εισαγωγή τους σε μία Σχολή ή ένα Τμήμα είναι αποτέλεσμα συνδυασμού: α) της βαθμολογίας που συγκέντρωσαν β) της σειράς προτίμησης με την οποία δήλωσαν τα διάφορα Τμήματα και γ) του αριθμού των διαθέσιμων θέσεων σε κάθε  Σχολή ή Τμήμα.

        Για την εισαγωγή σε ορισμένες Σχολές και Τμήματα, των οποίων το γνωστικό αντικείμενο προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις ή δεξιότητες, απαιτούνται είτε ειδικές εισαγωγικές εξετάσεις σε ένα ή περισσότερα ειδικά μαθήματα (π.χ. σχέδιο, ξένες γλώσσες) είτε προκαταρκτικές (υγειονομικές, αθλητικές, ψυχοτεχνικές) εξετάσεις (Στρατιωτικές Σχολές) είτε αθλητικές δοκιμασίες (Τμήματα Φυσικής Αγωγής). Από το έτος 2008-09 δικαίωμα συμμετοχής για πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση έχουν και οι απόφοιτοι των ΕΠΑ.Λ. (Ν. 3748/19 02 09, ΦΕΚ. Α΄. 29/19-02-09).

ΙΙ. Κριτική και απόψεις για το ισχύον σύστημα αξιολόγησης και του τρόπου πρόσβα­σης των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Το ισχύον εξεταστικό σύστημα, αν και από όλους τους επιστημονικούς και θε­σμικούς φορείς, τα κοινοβουλευτικά κόμματα, τους ερευνητές της εκπαίδευσης, τους απλούς πολίτες, τους γονείς αλλά και τους άμεσα ενδιαφερόμενους μαθητές είναι καθολικά αποδεκτό ως «αμερόληπτο και αδιάβλητο»[3], εντούτοις έχουν διατυπωθεί επικρίσεις σε σχέση με επιμέρους παραμέτρους που έχουν σχέση με τη λειτουργία του συστήματος αξιολόγησης και πρόσβασης των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Η ασκούμενη κριτική συνίσταται, κατά κοινή ομολογία, στην αξιολόγηση της επίδοσης των  μαθητών στον χώρο του Λυκείου, η οποία εκλαμβάνεται ως μια διαδικασία ποσοτικής, κυρίως, αποτίμησης της γνώσης των μαθητών, διαπιστωτικού χαρακτήρα, ενώ, ταυτόχρονα, συνιστά κριτήριο αξιολόγησής τους για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Συγκεκριμένα, η μορφή που έχει προσλάβει η αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών σήμερα οδηγεί σε ένα σταδιακό περιορισμό του παιδαγωγικού χαρακτήρα του Λυκείου. Περιορίζεται ως επί το πλείστον στην αποτίμηση του βαθμού απομνημόνευσης έτοιμων γνώσεων αποσπασματικού χαρακτήρα. Ο βαθμός - κριτήριο της επίδοσης του μαθητή δεν συνυπολογίζει ποιοτικές παραμέτρους της αξιολογικής διαδικασίας, όπως την καλλιέργεια της κριτικής και της δημιουργικής σκέψης των μαθητών, την ενίσχυση των ψυχοκινητικών δεξιοτήτων τους μέσα από βιωματικές εμπειρίες μάθησης και τον βαθμό ευαισθητοποίησής τους σχετικά με καίρια ζητήματα που αναφέρονται στη διασφάλιση της ποιότητας της ζωής και στην προαγωγή της βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτές οι διαπιστώσεις αποτελούν τη συνιστώσα των απόψεων και κρίσεων εκπροσώπων επιστημονικών και εκπαιδευτικών φορέων, όπως διατυπώθηκαν σε έρευνα που διενεργήθηκε από το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής πολιτικής της ΓΣΕΕ, το κλαδικό Ινστιτούτο Εκπαίδευσης της ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΟΙΕΛΕ[4].

  Επιπλέον, η ασκηθείσα κριτική έχει σχέση και με τον χαρακτήρα και τη λειτουργία του εξεταστικού συστήματος. Κατ’ αρχάς, διατυπώθηκε η άποψη ότι το Λύκειο αποστασιοποιήθηκε από τον μορφωτικό σκοπό που πρέπει να υπηρετεί και μετατράπηκε σε ένα χώρο προετοιμασίας των μαθητών για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με αποκλειστικό στόχο την επιτυχία τους στις εξετάσεις. Γι’ αυτό και πρέπει, για να ενισχυθεί ο ρόλος του, να αποδεσμευτεί από τις εξετάσεις. Επίσης, ως σύστημα χαρακτηρίζεται παιδαγωγικά άδικο, γιατί εξουδετερώνει μία σχολική βαθμίδα, αυτή του Λυκείου, και ασκεί πιέσεις προς τις κατώτερες, και βαθμοθηρικό, γιατί συντελεί στην κατάλυση της ποιοτικής αξιολόγησης, αφού οι βαθμοί ως επί το πλείστον μπορούν να θεωρηθούν πλασματικοί υπό την έννοια ότι αντανακλούν την ικανότητα των μαθητών για απομνημόνευση και αναπαραγωγή της γνώσης/ πληροφορίας και όχι το επίπεδο καλλιέργειας της κριτικής σκέψης τους. Τέλος, η όλη δοκιμασία των εξετάσεων είναι πολυδάπανη και κατ’ επέκταση δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες αλλά και παρενέργειες σε σχέση με τη μείωση των διδακτικών ωρών, αφού τα σχολεία αναγκάζονται να κλείσουν πιο νωρίς για τη διεξαγωγή των πάσης φύσης εξετάσεων, που είναι μεγάλης χρονικής διάρκειας[5].

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε έκθεσή του (Απρίλιος 2005) προς το ΥΠΕΠΘ[6] επεσήμανε ότι η επιβάρυνση των μαθητών του Λυκείου από τη Β Τάξη, λόγω της πληθώρας των εξετάσεων, οδηγεί στην παραπαιδεία και στην κατάργηση της παιδευτικής αυτοτέλειας του Λυκείου. Παράλληλα η απαξίωση των μαθημάτων Γενικής Παιδείας, που δεν εξυπηρετούν την σκοπιμότητα της επιτυχίας στις εισιτήριες εξετάσεις, έχει μετατρέψει το Λύκειο σε «Κέντρο Διεκπεραίωσης Εξεταστικών Διαδικασιών» παρά σε «Οργανισμό Μάθησης». Επίσης, ως προς την Τεχνική Εκπαίδευση επισημαίνεται ότι η μη κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων και το γεγονός ότι πολλές ειδικότητες δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς, την απαξιώνουν κοινωνικά.

Ακόμη, από τα Πανεπιστήμια ασκείται κριτική ότι δε ζητείται η άποψή τους για τους συντελεστές βαρύτητας συγκεκριμένων μαθημάτων τα οποία είναι βασικά για τη Τμήματά τους, με αποτέλεσμα πολλοί νέοι φοιτητές να αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες στην παρακολούθηση των μαθημάτων, αφού εισήχθησαν στα Τμήματα αυτά με βαθμούς που έλαβαν σε άλλα μαθήματα, άσχετα με τα διδασκόμενα στο Τμήμα.

Τέλος, σε κάθε αλλαγή του συστήματος πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, μεταξύ των επιδιωκόμενων στόχων είναι και η εξάλειψη της παραπαιδείας. Όμως τούτο πρακτικά, μέχρι σήμερα, δεν έχει αντιμετωπιστεί˙ αντίθετα, υπάρχει αύξηση των φροντιστηρίων.         

ΙΙΙ. Προτάσεις για τον τρόπο εισαγωγής στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο όλοι σχεδόν οι εκπαιδευτικοί και επιστημονικοί φορείς και τα πολιτικά κόμματα -με μικρές διαφοροποιήσεις- προτείνουν την καθιέρωση ενός Απολυτηρίου, το οποίο να αποτυπώνει την ποιοτική αξιολόγηση των μαθητών αναφορικά με τις τυπικές και ουσιαστικές γνώσεις και δεξιότητες (ξένες γλώσσες, Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας κ.λπ.), αλλά και να τις πιστοποιεί, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα εχέγγυα ένταξης των σημερινών μαθητών και αυριανών πολιτών στην αγορά εργασίας.

Ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Σπηλιωτόπουλος στην εναρκτήρια συνεδρίαση του ΣΠΔΕ (9-3-2009), μεταξύ των άλλων ως στόχους για το εξεταστικό σύστημα έθεσε τους παρακάτω άξονες[7]:

1)      Αναμόρφωση προγραμμάτων σπουδών, σαφή μείωση διδακτέας ύλης, λίγα υποχρεωτικά μαθήματα και περισσότερα επιλογής.

2)      Εισαγωγή του πολλαπλού σχολικού βιβλίου με την αξιοποίηση των ΤΠΕ.

3)      Μαζική πρόσβαση των αποφοίτων του Λυκείου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

4)      Ίσες ευκαιρίες πρόσβασης για όλους τους νέους και νέες.

5)      Αξιόπιστο εξεταστικό σύστημα και εξεταστική αρχή χωρίς αμφισβητήσεις.

6)      Εμπλοκή των Πανεπιστημίων στην επιλογή των φοιτητών τους.

7)      Σταδιακός περιορισμός και, τελικά, εξάλειψη της παραπαιδείας.

Μέχρι σήμερα, κατά καιρούς  οι διάφοροι φορείς  αναφορικά με το Σύστημα επιλογής των υποψηφίων στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση προτείνουν τα εξής:

A.       Επιστημονικοί  φορείς και ενώσεις:

Ι. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Το Π.Ι., ως ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο του ΥΠΕΠΘ, για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος, έχει κατά καιρούς διατυπώσεις προτάσεις μέσα από τα συλλογικά του όργανα. Συνδιοργάνωσε με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στον Βόλο (2005) Συνέδριο με θέμα «Σύνδεση Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Εισαγωγικές εξετάσεις στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση». Στις εργασίες του Συνεδρίου, πέραν από τις προτάσεις των προσκεκλημένων ομιλητών, κατατέθηκαν και οι απόψεις της Διατμηματικής Ομάδας Εργασίας, οι οποίες διατυπώθηκαν στην Έκθεση του Π.Ι. προς το ΥΠΕΠΘ[8]. Συνοπτικά οι προτάσεις αυτές είναι:  

1.        Ενίσχυση της παιδευτικής αυτοτέλειας και του μορφωτικού χαρακτήρα του Λυκείου.

2.        Αποδέσμευση του Λυκείου από τις εισαγωγικές εξετάσεις στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

3.        Αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

4.        Δημιουργία τριών γνωστικών κατευθύνσεων:

• Ανθρωπιστικών Σπουδών

• Οικονομικών και Κοινωνικών Σπουδών

• Θετικών και Τεχνολογικών Σπουδών

5.      Εξέταση πανελλαδικώς σε έξι μαθήματα (τέσσερα μαθήματα κατεύθυνσης και δύο μαθήματα γενικής παιδείας)

6.      Αναδιαμόρφωση των Προγραμμάτων σπουδών του Λυκείου και του εκπαιδευτικού υλικού, λαμβάνοντας υπόψη και τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα.

7.      Διδασκαλία στην Α΄και  Β΄τάξη μόνο μαθημάτων Γενικής Παιδείας.

8.      Αύξηση των εβδομαδιαίων διδακτικών ωρών στην Α΄και Β΄τάξη σε 35, από τις οποίες 31 ώρες για τα υποχρεωτικά μαθήματα Γενικής Παιδείας και 4 ώρες για δύο μαθήματα Επιλογής.

9.      Στη Γ΄τάξη οι ώρες διδασκαλίας να ανέρχονται σε 31, από τις οποίες 11 ώρες για έξι μαθήματα Γενικής Παιδείας, 18 ώρες για 4 υποχρεωτικά μαθήματα Κατεύθυνσης και 2 ώρες για ένα μάθημα Επιλογής.

10.    Επιλογή των θεμάτων των ενδοσχολικά εξεταζόμενων μαθημάτων από τράπεζα θεμάτων.

11.    Προσαρμογή, και στις τρεις τάξεις, του προφορικού βαθμού στον γραπτό με μέγιστη απόκλιση 3 μονάδες.

12.    Ίση βαρύτητα όλων των μαθημάτων της Α΄και Β΄ τάξης στη διαμόρφωση της βαθμολογίας.

13.    Αναθεώρηση του τρόπου προαγωγής και απόλυσης των μαθητών με αντικειμενικότερη διαδικασία.

ΙΙ.  Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας

1.     Σχετική ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια με προϋποθέσεις, όπως συμβαίνει στην Ευρώπη.

2.      Διαμόρφωση συστήματος πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ανάλογου για τα ελληνικά εκπαιδευτικά πράγματα.

ΙΙΙ. Ένωση Ελλήνων Φυσικών[9]

1.      Δημιουργία ενός τύπου Λυκείου.

2.      Μαθήματα γενικής παιδείας μόνο σε Α΄και Β΄ Λυκείου. Κατάργηση κατευθύνσεων στην Β΄Λυκείου.

3.      Χωρισμός σε τομείς σπουδών στην Γ΄τάξη που μπορεί ενδεικτικά να είναι:

·        Ανθρωπιστικές επιστήμες  (Νομική, Φιλοσοφία, Κοινωνιολογία, Ψυχολογία)

·        Επιστήμες Υγείας- Φύσης (Ιατρική, Βιολογία, Φυσική, Χημεία, Γεωλογία, Γεωπονία, Δασολογία)

·        Επιστήμες Δ/νσης και Οικονομίας ( Οικονομία, Διοίκηση Επιχειρήσεων, Μαθηματικές)

·        Τεχνολογικές σπουδές (Πολυτεχνικές Σχολές, Πληροφορική, Μαθηματικά)

4.      ’μεσες αλλαγές σε Αναλυτικά και Ωρολόγια Προγράμματα, ώστε το Λύκειο να γίνει σχολείο παροχής ουσιαστικής Σύγχρονης γνώσης.

5.      Οι εξετάσεις της Γ΄ Λυκείου θα γίνονται σε Περιφερειακό επίπεδο από τράπεζα θεμάτων.

6.      Μαθήματα κοινά Πανελλαδικά και ομάδα μαθημάτων και δραστηριοτήτων που ο Σύλλογος διδασκόντων κάθε Λυκείου θα προτείνει από έναν συγκεκριμένο κατάλογο, που θα είναι κοντά στα ενδιαφέροντα των μαθητών, με παράλληλη διεύρυνση του ωραρίου του Λυκείου, γενναία χρηματοδότηση, βελτίωση υποδομών κτλ.

7.      Αναβάθμιση της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης - δημιουργία αναβαθμισμένων Τεχνικών Επαγγελματικών σχολών με σύγχρονες ειδικότητες και κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα.

8.      Ουσιαστική λειτουργία του ΣΕΠ με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία.

9.      Ελεύθερη πρόσβαση μετά από ένα μεταβατικό στάδιο 5-6 ετών:

·        Ίδρυση φορέα Προετοιμασίας–αξιολόγησης για την  πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

·        Υποχρεωτική φοίτηση στις δομές του νέου φορέα για τους μαθητές που θέλουν να συνεχίσουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

·        Ανάληψη της λειτουργία του νέου φορέα από μονάδες της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

·        Η προέλευση του διδακτικού προσωπικού από μητρώο εκπαιδευτικών (με κριτήρια) από την Δευτεροβάθμια, την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και εργαζομένους στα φροντιστήρια.

·        Η διδασκαλία θα περιλαμβάνει κύκλους σπουδών ίδιους με αυτούς της Γ΄ Λυκείου.

·        Οι εξετάσεις προόδου θα είναι  τριμηνιαίες  σε περιφερειακό επίπεδο.

·        Το Διοικητικό προσωπικό θα αποτελείται από υπαλλήλους του ΥΠ.ΕΠ.Θ. ή και άλλων Υπουργείων, αλλά και εκπ/κούς με προϋπηρεσία 30 ετών.

·        Η εισαγωγή στη σχολή επιλογής θα προκύπτει από ένα ποσοστό του Απολυτηρίου και του τελικού βαθμού φοίτησης στον νέο φορέα.

ΙΙΙ. Σύνοδος Πρυτάνεων (7-3-09)[10]:

1.  Διατήρηση του ισχύοντος συστήματος εξετάσεων.

2.  Διατήρηση της βαθμολογικής βάσης του «10».

3.  Εξέταση σε 4-6 μαθήματα, ανάλογα με το επιστημονικό πεδίο, μετά την αποφοίτηση από το Λύκειο.

4.  Επιλογή Τμημάτων από ένα μόνο επιστημονικό πεδίο.

5.  Επανοπροσδιορισμός των επιστημονικών πεδίων από Πανεπιστήμια.

6.  Καθορισμός εξεταστέων μαθημάτων και ύλης κατά πεδίο.

7.  Αποδέσμευση εξεταστέας ύλης από ύλη Γ΄Λυκείου.

8.  Διεύρυνση ύλης με βασικές γνώσεις από το σύνολο της ύλης του Λυκείου.

9.  Καθορισμός εξεταστέας ύλης κάθε πεδίου με συνεργασία Π.Ι. και Πανεπιστημίων.

10.  Εισαγωγή φοιτητών αρχικά σε Σχολές και μετά το πρώτο έτος, ανάλογα με την επίδοση, επιλογή Τμήματος.

11.  Αύξηση των επιστημονικών πεδίων.

B. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

 Ι. ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ[11]:

1.    Καθιέρωση της 12χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

2.    Καθιέρωση δύο κύριων τύπων Λυκείου:  Γενικού και Eπαγγελματικού.

3.    Λειτουργία τριών Κατευθύνσεων στη Γ’ τάξη Γενικού Λυκείου:

·        Θεωρητικών Σπουδών

·        Φυσικών και Tεχνολογικών Σπουδών

·        Oικονομικών και Kοινωνικών Σπουδών.

4.    Πρόγραμμα σπουδών Γενικής Παιδείας στην Α΄και Β΄τάξη.

5.    Εξέταση ενδοσχολικά των μαθημάτων με θέματα από τράπεζα θεμάτων.

6.    Κατάργηση των πανελληνίων εξετάσεων στη β΄ Λυκείου – ενδοσχολική εξέταση.

7.      Εξέταση σε εθνικό επίπεδο στη Γ΄ τάξη 6 μαθημάτων με θέματα που επιλέγονται από Kεντρική Eπιτροπή Eξετάσεων από τράπεζα θεμάτων.

8.      Παρακολούθηση από τους μαθητές της Γ΄τάξης πέραν των έξι (6) πανελληνίως εξεταζόμενων μαθημάτων και τεσσάρων (4) άλλων, το ένα κατ’ επιλογήν, που εξετάζονται ενδοσχολικά.

9.      Aναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών Α/ βάθμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης.

10.  Συγγραφή διδακτικών εγχειριδίων, τουλάχιστον δύο για κάθε γνωστικό αντικείμενο (πολλαπλό βιβλίο).

11.  Πλήρης αξιοποίηση των νέων δυνατοτήτων που παρέχει η εφαρμογή της τεχνολογίας στην εκπαίδευση (ψηφιακό υλικό κ.ά.).

ΙΙ. ΠΑΣΟΚ[12]:

1)      Εθνικό Απολυτήριο μετά από γενικές και αντικειμενικές εξετάσεις σε επιλεγ­μένο αριθμό μαθημάτων, σε κεντρικό επίπεδο.

2)      Θέματα από τράπεζα θεμάτων.

3)      Εισαγωγή σε Σχολή, όχι σε Τμήμα.

4)      Ορισμός μαθημάτων και συντελεστών βαρύτητας από τα ΑΕΙ/ΤΕΙ.

5)      Αίτηση μαθητών για εισαγωγή σε όσα τμήματα επιθυμούν.

6)      Γενίκευση ολοήμερου σχολείου-διεύρυνση ωραρίου Λυκείου.

7)      Σταδιακή αλλαγή των προτεινόμενων αλλαγών

ΙΙΙ. Κ.Κ.Ε[13] :

1)      Απεξάρτηση προγράμματος και λειτουργίας Λυκείου από τη διαδικασία επιλο­γής.

2)      Κατάργηση των Κατευθύνσεων.

3)      Θεσμοθέτηση μορφής μεταλυκειακών εξετάσεων σε 2-3 μαθήματα σχετικά με την επιστήμη επιλογής του υποψηφίου.

4)      Απεριόριστη δυνατότητα επιλογών σχολών.

5)      Κατοχύρωση βαθμολογίας.

6)      Ευθύνη εξετάσεων στο ΥΠΕΠΘ, όχι στα ΑΕΙ/ΤΕΙ.

7)      12χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση

ΙV. ΣΥΡΙΖΑ[14]:

1)      Ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ/ΤΕΙ με κατάργηση των εισαγωγικών εξετά­σεων.

2)      Αυτόνομη εκπαιδευτική λειτουργία Λυκείου.

3)      14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. 

V. ΛΑΟΣ[15]

1)      Αναθεώρηση προγράμματος σπουδών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, με βάση τα ισχύοντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

2)      Βασική εκπαίδευση 12ετούς διάρκειας.

3)      Αλλαγή του χαρακτήρα και της διεξαγωγής των πανελλήνιων εξετάσεων, με πανελλήνια συγκριτική βαθμολογία που θα οδηγεί σε εθνικό απολυτήριο, για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Γ΄  ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

 Ι. ΟΛΜΕ (Αποφάσεις 13ου Συνεδρίου)[16]:

1)      Ελεύθερη πρόσβαση όλων των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με βάση το απολυτήριο που θα αποκτάται με ενδοσχολικές εξετάσεις. Σταδιακή κατάργηση του κλειστού αριθμού εισακτέων.

2)      Πανελλαδικές εξετάσεις σε περιορισμένο αριθμό μαθημάτων με ευθύνη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για μεταβατικό χρονικό διάστημα.

3)      Κατάργηση του μέτρου της βαθμολογικής βάσης του 10 ως ελάχιστου προαπαι­τούμενου για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

4)      12χρόνη υποχρεωτική εκπαίδευση με προοπτική το ενιαίο 12χρονο σχολείο.

5)      Καθιέρωση του δικαιώματος και της δυνατότητας «οριζόντιας κινητικότητας για όλους τους μαθητές.

6)      Δημιουργία Μεταλυκειακού Έτους Ειδίκευσης, λειτουργικά συνδεδεμένο με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που θα αξιοποιεί την υποδομή και το εκπαι­δευτικό προσωπικό των ΕΠΑΛ.

7)      Παροχή πιστοποιητικού γλωσσομάθειας επιπέδου Α και χρήσης ηλεκτρονι­κού υπολογιστή από το δημόσιο σχολείο μέσα από δημόσιες εξετάσεις.

ΙΙ. Δ.Ο.Ε[17].

1)      Ενιαίος εκπαιδευτικός σχεδιασμός από Νηπιαγωγείο έως το Πανεπιστήμιο.

2)      Αποσύνδεση Λυκείου από το σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

3)      Αναμόρφωση αναλυτικών προγραμμάτων και βιβλίων.

ΙΙΙ. ΟΙΕΛΕ[18]

1)      Αναμόρφωση αναλυτικών προγραμμάτων.

2)      Ενιαίος σχεδιασμός Προγραμμάτων σπουδών ανά βαθμίδα.

3)      Αποδέσμευση Λυκείου από το σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

4)      Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. 

ΙV. ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ[19]

1.      Ενίσχυση του μορφωτικού χαρακτήρα του Λυκείου.

2.      Συνολική αναβάθμιση του επιπέδου σπουδών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση (Α/θμια, Β/θμια, Ειδική και Τεχνική) και εκπαιδευτικός σχεδιασμός με συνοχή για όλες τις βαθμίδες.

3.      Μείωση της παραπαιδείας και λήψη αντισταθμιστικών μέτρων εκπαίδευσης με στόχο την άμβλυνση των κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων των υποψηφίων.

4.      Αξιοκρατικό τρόπο πρόσβασης ανάλογα με τις  κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες και την γεωγραφική διασπορά.

5.      Ποιοτική και ουσιαστική αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

6.      Διασφάλιση των αποφοίτων του Λυκείου που δεν έχουν πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με ένα αξιόπιστο Απολυτήριο Λυκείου που διασφαλίζει την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.

7.      Μείωση της σχολικής διαρροής στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση.

Δ. ΑΛΛΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εκτός όμως από τις ανωτέρω θέσεις-προτάσεις, έχουν διατυπωθεί προτάσεις και σε εκπαιδευτικά συνέδρια από διάφορους εισηγητές. Αλλά και ερευνητές της εκπαίδευσης, μέλη Δ.Ε.Π. και απλοί πολίτες έχουν διατυπώσει κατά καιρούς απόψεις σχετικές με τον τρόπο πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είτε στα έντυπα (εφημερίδες, επιστημονικά περιοδικά) είτε στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης (διαδίκτυο). Κεντρικός άξονας των προτάσεων αυτών είναι η κατάργηση των εξετάσεων με τη μορφή που διεξάγονται σήμερα και η αποδέσμευση του Λυκείου από τη διαδικασία πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, προκειμένου  τούτο να αποκτήσει τον μορφωτικό του χαρακτήρα και την παιδευτική του αυτοτέλεια.

Συγκεκριμένα, προτείνεται[20] να γίνονται εξετάσεις σε περιφερειακό επίπεδο στη Β΄ και στη Γ΄τάξη σε κάποια μαθήματα με θέματα κλιμακούμενης δυσκολίας (λ.χ. σε τρεις κατηγορίες δυσκολίας Α, Β, Γ) τα οποία θα λαμβάνονται από κεντρική τράπεζα θεμάτων που θα λειτουργεί στο πλαίσιο ενός Ενιαίου φορέα εξετάσεων, ο οποίος θα οργανωθεί σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Εναλλακτικά μπορεί να εξετάζεται η Α΄ και η Β΄ τάξη σε περιφερειακό επίπεδο και η Γ΄ τάξη σε κεντρικό επίπεδο με θέματα, όπως προηγουμένως, από τράπεζα θεμάτων. Επίσης, προκειμένου να περιοριστεί ο αριθμός των εξεταζόμενων σε εθνικό επίπεδο μαθημάτων μπορεί να γίνουν ομάδες ομοειδών μαθημάτων (π.χ. Αρχαία - Νέα Ελληνικά, Φυσική-Χημεία- Βιολογία κτλ.) τα οποία θα εξετάζονται (ενδοσχολικά ή περιφερειακά) και με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής.

Για τον βαθμό πρόσβασης θα συνυπολογίζεται, πέραν από τη βαθμολογία των μαθημάτων που θα εξετάζονται σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, και η βαθμολογία των μαθημάτων, για τις τρεις τάξεις, που θα εξετάζονται ενδοσχολικά. Ο προσδιορισμός της βαθμολογίας των μαθημάτων αυτών μπορεί να γίνει με ένα αλγοριθμικό τύπο, ώστε να μην απέχει πολύ από τον μέσο όρο της βαθμολογίας των μαθημάτων που θα εξετάζονται γραπτώς σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο.  

Ακόμη προτείνεται και η λειτουργία προπαρασκευαστικού έτους εντός του Λυκείου με μαθήματα κατά τις απογευματινές ώρες ή εντός της πανεπιστημιακής σχολής προτίμησης του κάθε μαθητή, η οποία και θα επιλέγει, τελικώς, τους ικανούς να συνεχίσουν τις σπουδές τους.

Υπάρχουν όμως και τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σύμφωνα μ’ αυτά σε αρκετά εκπαιδευτικά συστήματα ευρωπαϊκών χωρών η από­κτηση Απολυτηρίου και η πιστοποίηση δεξιοτήτων σε ορισμένες χώρες βασίζο­νται σε προφορικές ή/και γραπτές εξετάσεις που διενεργούνται εντός της σχολικής μονάδας ή από εξωτερικό φορέα ή σε συνδυασμό εξωτερικού φορέα και αξιολόγησης που διενεργείται εντός της σχολικής μονάδας σε εθνικό ή περιφε­ρειακό επίπεδο. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις η ολιστική αξιολόγηση  γνώ­σεων και δεξιοτήτων που θεωρούνται προαπαιτούμενες για την απόκτηση του Απολυτηρίου προκύπτει από συνδυασμό της γραπτής ή/και προφορικής εξέτα­σης με την αξιολόγηση συνθετικής εργασίας, που υλοποιείται κατά τη διάρκεια των σπουδών των μαθητών στο Λύκειο.

Ειδικότερα, σε αρκετά εκπαιδευτικά συ­στήματα ευρωπαϊκών χωρών το Απολυτήριο αποκτάται με βάση τα αποτελέσματα που λαμβάνουν οι μαθητές στην τελική εξέταση ή από την εργασία τους κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο Λύκειο. Σε άλλες περιπτώσεις (Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Φιλανδία κλπ.) αποκτώνται δυο απολυτήρια/πιστοποιητικά στο τέλος της φοίτησής τους στο Λύκειο. Το πρώτο στηρίζεται αποκλειστικά στους βαθμούς για την εργασία του μαθητή κατά τη διάρκεια του τελευταίου σχολικού έτους, ενώ το δεύτερο αποκτάται βάσει μιας τελικής εξέτασης. Η τελική εξέταση ως επί το πλείστον χωρίζεται σε δυο μέρη, στο γραπτό μέρος που οργανώνεται συχνά από εξωτερικό φορέα ή εντός της σχολικής μονάδας και στο προφορικό μέρος που διενεργείται κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους σπουδών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εναλλακτικού τρόπου αξιολόγησης των μαθη­τών σε σχέση με την απόκτηση Απολυτηρίου  είναι οι περιπτώσεις  της Δανίας, της Γερμανίας και της Νορβηγίας, όπου, εκτός του βαθμού της τελικής εξέτασης, αποτυπώνεται και το αποτέλεσμα  της συνθετικής εργασίας που εκπονεί ο μαθητής κατά τη διάρκεια των σπουδών του.  

Όσον αφορά τον τρόπο πρόσβασης των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση που ισχύει στις ευρωπαϊκές χώρες, παρατίθεται η μελέτη του Συμβούλου του Π.Ι. κ. Χρίστου Δούκα με θέμα: «Επισκόπηση των τάσεων ως προς τους τρόπους πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στον Ευρωπαϊκό χώρο».